Scrapbooking, wszystko co powinniście o nim wiedzieć – cz. 1

Views: 984

Choć ta odmiana rękodzieła od lat zyskuje coraz większą liczbę wielbicieli, wciąż jest ogromne grono osób, które nie wiedzą, co to w ogóle jest. Scrapbooking – bo to o nim mowa – to pasja, która może pochłonąć Cię całkowicie. Dzięki niej rozwiniesz się artystycznie, wyrobisz w sobie cierpliwość i dokładność oraz zaopatrzysz siebie i najbliższych w wyjątkowe pamiątki. Zanim jednak zaczniesz przygodę z nowym hobby, koniecznie dowiedz się, czym tak naprawdę jest (a czym nie jest) scrapbooking i jak przygotować się do tej wielkiej artystycznej przygody, by nie zniechęcić się po pierwszych próbach. Oto wszystko, co powinnaś wiedzieć o scrapbookingu!

Co to jest scrapbooking?

Nazwa scrapbooking pochodzi od angielskiego słowa scrapbook, łączącego w sobie wyrażenia scrap (skrawek, ścinek) i book (książka). W wolnym tłumaczeniu scrapbooking oznacza zatem robienie książki ze ścinków. Dokładniej rzecz ujmując, wcale nie chodzi o książkę lecz o ręcznie robiony album. Technika scrapbookingu to technika rękodzielnicza, polegająca na wykonywaniu albumu (lub pojedynczych jego stron) i – tym samym – o wizualne opowiedzenie historii przedstawionej na fotografii. Dzięki papierowym dodatkom i nietuzinkowym kompozycjom, zdjęcia użyte w scrapbookingu przestają być zwykłymi zdjęciami, a stają się fotografiami z duszą i historią, wspomnieniami zaklętymi na kartach papieru. Początkowo metoda scrapbooking polegała na wykorzystywaniu przedmiotów pozornie niepotrzebnych, resztek – stąd człon scrap w nazwie. Od zarania dziejów scrapbookingu postrzeganie tej pasji znacznie jednak ewoluowało i dziś wykorzystujemy w tego typu rękodziele głównie gotowe, dedykowane produkty do prac artystycznych.

Scrapbooking czy cardmaking – na czym polega różnica?

Odpowiadając na pytanie: co to jest scrapbooking?, nie sposób pominąć pewnej bardzo istotnej kwestii, stanowiącej często temat sporu pomiędzy rękodzielnikami. Otóż w początkach swej popularności scrapbooking polegał wyłącznie na tworzeniu albumów lub tzw. layoutów (scrapów), czyli pojedynczych stron ze zdjęciem (lub zdjęciami), o wymiarach 30,5×30,5 cm (12×12 cali). Przez dziesięciolecia papierowa technika zdobienia zdjęć tak bardzo się rozwinęła, że wyodrębniły się z niej różne gałęzie i odłamy, m.in. technika mixed-media, altered art, cardmaking. O poszczególnych technikach opowiemy nieco później, warto jednak zaznaczyć, że najczęściej spór pojawia się o to, czy ręczne robienie kartek, czyli cardmaking, zalicza się do scrapbookingu, czy też nie. Wprawione, wieloletnie scraperki twierdzą, że to zupełnie odrębna dziedzina i że nie każdy, kto potrafi robić kartki, będzie potrafił okiełznać pełnowymiarowy scrap. Z drugiej jednak strony, niemal każda scraperka zaczynała swoją przygodę z papierem właśnie od robienia kartek. Warto zwrócić także uwagę na fakt, iż w obu dziedzinach: scrapbookingu i cadrmakingu, stosuje się te same materiały, a nierzadko również takie same techniki. Bardzo często jedyną rzeczą, która różni obie kategorie rękodzieła jest wyłącznie format pracy. Drugim wyznacznikiem może być stosowanie zdjęć, choć właściwie można zaobserwować coraz popularniejszy trend na ręcznie robione kartki ze zdjęciami. Czy zatem osoba wykonująca kartki handmade może mówić, iż zajmuje się scrapbookingiem? Choć spór nie został nigdy rozstrzygnięty, można uznać, że cardmaking jest gałęzią rękodzieła zaliczaną do scrapbookingu. Zwłaszcza, że większość osób robiących kartki prędzej czy później próbuje czegoś nowego i sięga po inne formy papierowego rękodzieła.

Historia scrapbookingu na świecie

Choć powszechnie uważa się, że kolebką scrapbookingu są Stany Zjednoczone, nie jest to prawdą. Owszem, to w USA scrapbooking jest najpopularniejszy i stamtąd wywodzą się największe firmy produkujące materiały do rękodzieła, jednak scrapbooking narodził się, na przełomie XV i XVI wieku, w Anglii. Pierwsze scrapbookingowe projekty były albumami gromadzącymi pamiątki, informacje i wycinki z gazet na dany temat. Również zbiór kartek z przepisami kulinarnymi, zachowane listy z prywatnej korespondencji czy bilety ze spektakli teatralnych umieszczane w albumach były pierwszymi sposobami na zachowanie wspomnień. Dzięki indywidualnemu rozmieszczaniu skrawków pamiątek oraz ręcznym dopiskom, te pamiętniki sprzed setek lat można zaliczyć do scrapbookingu. Pierwszą osobą, która przyczyniła się nieco do rozpowszechnienia tej dziedziny rękodzieła, był pisarz James Granger, który w 1775 roku opublikował historię Anglii, pozostawiając na końcu książki kilka pustych stron. Po co to zrobił? Po to, by każdy czytelnik miał szansę dopisać swoje własne karty historii kraju, zamieścić tam swoje rodzinne pamiątki z dawnych lat lub zanotować osobiste uwagi i przemyślenia. W XIX wieku rozpowszechnił się druk. Szeroki dostęp do gazet, broszur i ulotek sprawił, że ludzie coraz chętniej gromadzili na papierze wspomnienia, dekorując je odpowiednimi wycinkami z prasy. Scrapbooking był wówczas postrzegany jako zdecydowanie bardziej ambitny sposób na spisywanie wspomnień, niż zwykłe pisanie pamiętników. Dalsze upowszechnienie scrapbookingu związane było z pojawieniem się i upowszechnieniem fotografii. Zdjęcia były opatrywane odpowiednimi przypiskami, zaznaczano obok nich kiedy i gdzie zostały wykonane oraz kto się na nich znajduje, nierzadko również dołączano artykuł z gazety, jeśli sytuacja przedstawiona na zdjęciu wiązała się z jakimś ważnym wydarzeniem. Pierwszym znanym amerykańskim scrapbookerem, któremu zawdzięczamy wynalezienie dedykowanych materiałów do scrapbookingu, był Mark Twain. Pisarz dużo podróżował po świecie i scrapbooking był dla niego świetnym sposobem na gromadzenie pamiątek i wspomnień. Pierwszy sklep scrapbookingowy (w 1981 roku w stanie Utah) otworzyła z kolei Marielen W. Christensen, która powołała również do życia markę Keeping Memories Alive.

Historia scrapbookingu w Polsce

Wiele lat musiało minąć, zanim scrapbooking dotarł do Polski. Dopiero w początkach XXI wieku papierowe hobby nieśmiało zaczęło wciągać coraz większe grono osób. W pierwszych latach miłośniczki scrapbookingu zakładały blogi tematyczne oraz wątki na ogólnych forach, by dzielić się pasją, prezentować swoje prace i wspólnie organizować… zagraniczne zakupy. Ponieważ scrapbooking nie był w Polsce popularny, nie istniały rodzime sklepy z materiałami do rękodzieła i większość profesjonalnych produktów trzeba było sprowadzać z USA. Poza sporadycznymi zbiorowymi zakupami, radzono sobie tak, jak w XIX-wiecznej Anglii: scraperki wykorzystywały stare pocztówki, fragmenty kolorowych czasopism i ulotek, produkty dostępne w sklepach papierniczych i florystycznych. Resztę same domalowywały farbkami lub kolorowymi pisakami. W użyciu były także fragmenty koronek, wstążki i guziki. Choć styl dawnych dzieł scrapbookingowych znacznie odbiegał od dzisiejszych prac, wiele osób ma do nich szczególny sentyment i uważa, że w tamtych czasach hobby to w wyjątkowy sposób rozwijało kreatywność.

Na początku 2007 roku założone zostało forum Scrappassion – największe forum w historii polskiego scrapbookingu. Zrzeszało ponad 11,5 tysiąca użytkowników, a do chwili zamknięcia forum zgromadzono na nim ponad pół miliona postów. 3 października 2007 roku powstał blog forum Scrappassion, mówiący o najważniejszych tematach i wydarzeniach z forum oraz dotyczący szeroko pojmowanej społeczności scrapowej w Polsce. Blog jest aktywny do dziś, każda zainteresowana osoba może więc na niego zajrzeć i zobaczyć, jak wyglądały początki scrapbookingu w Polsce: http://forum-scrappassion.blogspot.com/. Forum Scrappassion zostało wyłączone z końcem 2017 roku.

29 września 2011 roku powstał portal Scrapujące Polki, zrzeszający miłośniczki papierowego rękodzieła z naszego kraju. Na portalu znajdowały się albumy na prace w poszczególnych kategoriach tematycznych, a Zespół Projektantek prowadzących portal wymyślał w każdym tygodniu tematykę dla prac z danej kategorii. Wspólna zabawa i nauka pozwalały na doskonalenie technik w zakresie robienia layoutów, albumów i mini albumów, kartek okolicznościowych, ATC, art journali, mixed media i altered art. Oprócz tego portal Scrapujące Polki był miejscem do porozmawiania na czacie z innymi rękodzielnikami oraz skarbnicą wiedzy na temat technik, narzędzi i sklepów scrapbookingowych. Portal został zamknięty we wrześniu 2014 roku.

W roku 2008 odbył się I Ogólnopolski Zlot Scrapbookingowy – duża impreza branżowa zorganizowana w Warszawie 14 czerwca. Ta cykliczna impreza, odbywająca się przez 10 kolejnych lat, zapoczątkowała w Polsce modę na tworzenie zorganizowanych spotkań dla wszystkich miłośników scrapbookingu.

Scrapbooking w Polsce – stan obecny

Dziś scrapbooking w Polsce wygląda zupełnie inaczej niż dekadę temu. Obecnie mamy na rodzimym rynku wielu producentów papierów do scrapbookingu, tekturek, wykrojników i innych produktów do rękodzieła, a także mnóstwo internetowych sklepów scrapbookingowych. W całej Polsce istnieje także kilka sklepów stacjonarnych (prowadzących również sprzedaż wysyłkową). Wielu producentów i sprzedawców posiada swoje strony na portalu Facebook, prowadzone są także grupy inspiracyjne oraz blogi tematyczne. Większość blogów marek to przede wszystkim prezentacja oferowanych produktów w formie prac stworzonych przez projektantki. Na tle blogów wyraźnie wyróżnia się blog marki LemonCraft i sklepu HobbyPlace.pl, publikujący ciekawe artykuły tematyczne oraz treści poradnikowe powiązane z pracami projektantek z całego świata. Blog można znaleźć pod adresem: http://blog.lemoncraft.pl/.

Zloty scrapbookingowe – organizowane dziś w wielu miejscach w Polsce, w różnych porach roku – cieszą się ogromną popularnością wśród rękodzielników. Są nie tylko okazją do zrobienia zakupów stacjonarnie (na co dzień większość scraperek skazana jest na zakupy internetowe), ale także szansą na poznanie innych pasjonatów scrapbookingu czy możliwością wzięcia udziału w licznych płatnych warsztatach i darmowych pokazach, dzięki którym można poznać nowe techniki i nabyć nowe umiejętności.

Zloty scrapbookingowe zyskują coraz większą popularność i są organizowane z coraz większym rozmachem. Najpopularniejsze wydarzenia tego typu to:

• Art In Town – Warszawa

• Craft Wawa – Warszawa

• Art’n’Craft – Kraków

• Scrapowisko – Łódź

• Ogólnopolskie Craft Party – Poznań

• Śląski Zlot Scrapbookingowy – Katowice

• Dolnośląskie Warsztaty Craftowe – Kwiat Dolnośląski – Wrocław

• Creative Day – Warszawa (po raz pierwszy odbył się w 2019 roku).

Szczegółowe informacje na temat terminów poszczególnych zlotów oraz wiele związanych z nimi ciekawostek można znaleźć na specjalnej grupie na Facebooku: https://www.facebook.com/groups/2436928963226963/.

Wiesz już, czym jest scrapbooking, skąd się wziął i jak obecnie wygląda rozwój tej branży w naszym kraju. Jeśli zainteresował Cię temat tej rękodzielniczej gałęzi, koniecznie wypatruj drugiej części artykułu, w której powiemy sobie o tym, dla kogo jest scrapbooking, dlaczego warto się nim zajmować oraz jak szerokie możliwości twórcze otwiera on przed Tobą. A w międzyczasie, jeśli masz ochotę bliżej zapoznać się z tą techniką i obejrzeć przepiękne prace stworzone z papieru, możesz zajrzeć m.in. na pełen wspaniałych projektów i inspirujących treści blog: http://blog.lemoncraft.pl.